برای ساختمان هایی که بحث صرفه جویی در مصرف انرژی در آنها مطرح هست، و لازم است تا در مصرف انرژی بهینه سازی شود، فقط می توان از داخل عایق کاری حرارتی نمود. ارتقاء حرارتی چنین ساختمان هایی چالش های عمده ای را به همراه دارد. بدون تجزیه و تحلیل کافی از ساختمان موجود و محیط اطراف آن، وارد کردن یک عایق نامناسب از نظر خواص مصالح یا عمق آن در ساختمانها، ممکن است منجر به مشکلات عمده تراکم ، مشکلات ساختاری بالقوه، رشد کپک و کاهش کیفیت هوای داخلی و ناراحتی ساکنین شود.
سطوح عملکرد انرژی تنها یک جنبه از الزامات بهسازی ساختمانها است. استفاده از مصالح سازگار با ساختمان موجود برای اطمینان از دوام ساخت و ساز، به همان اندازه جهت ایجاد یک محیط زندگی راحت و سالم برای ساکنین مهم است. اگر خواص مواد در نظر گرفته نشود، ممکن است ناخواسته یک محیط زندگی کم انرژی ، اما، ناخوشایند و ناسالم ارائه دهیم ، که ممکن است در آینده نیاز به بازسازی بیشتر داشته باشد و تأثیر دائمی بر ساختمان موجود بگذارد!
چالش های موجود در عایق کاری ساختمان ها بسیار زیاد است. بسیاری از سیستمهای عایق حرارتی برودتی مدرن در اصل برای روشهای مدرن ساخت و ساز طراحی شدهاند که تمایل دارند از مواد غیر قابل نفوذتری مانند سیمان، بتن و فویلها استفاده کنند. دیوارهای سنگی یا آجری تک برگ تاریخی حاوی ملات آهک و گچ هستند که ویژگی های رطوبت گرمایی قابل توجهی در مقایسه با سیستم های گچ و بنایی مدرن دارند.
چنین دیوارهایی نسبت به نفوذ رطوبت پیش بینی نشده بیشتر قابل نفوذند و دارای ظرفیت ذاتی برای جذب و رهاسازی رطوبت در چرخه ها هستند، بنابراین یک ساختار خشک پایدار در طولانی مدت ایجاد می کنند. گچ های سیمانی مدرن و مواد عایق و غشاهای مقاوم در برابر بخار بسیار کمتر قابل نفوذ هستند. در حالی که تا زمانی که خشک نگه داشته شوند، عملکرد قابل اعتمادی خواهند داشت، اما اگر رطوبت به ساختار نفوذ کند، در یک دوره زمانی کوتاه شکست رخ خواهد داد.
عایق کاری لوله ها و تأسیسات داخلی ساختمان ها نیز چالش های عمده ای را از نظر پرداختن به پل های حرارتی که ممکن است معرفی شوند، ایجاد می کند. بازار به راهحلهای حرارتی مبتکرانهتری نیاز خواهد داشت تا اتلاف گرما در ساختمانهای موجود را برطرف کند و در عین حال، محافظت کافی در برابر تراکم بین بافتی بدون تأثیر بر دیوار موجود ایجاد کند.
درحال حاضر نیاز به ساخت ساختمانهایی که عایق خارجی ساختمان دارند، از فرهنگسازی برای صرفهجویی هم واجب تر است. زیرا توجه به عایق خارجی ساختمان یک کار زیربنایی است وکاری می کند که دیگر صرفهجویی به شکل الان دیگر آنقدرها لازم نباشد.
همچنین ساختمانهایی هستند به نام «ساختمان صفر انرژی» که جهت بهینهسازی مصرف طراحی میشوند و مصرف انرژی در این ساختمان ها تقریبا صفر است. زیرا این ساختمانها طوری طراحی شدهاند که خودشان انرژی مورد نیاز خود را تامین میکنند؛ ساختمان صفر انرژی در واقع نیاز به انرژی ساختمان را کاهش میدهد و بعد با تجهیزات الکتریکی و مکانیکی، مصرف انرژی را به کمترین میزان میرساند.
دیوارها و سقف ها بیشتر از بقیه قسمت های خانه موجب اتلاف انرژی میشوند. از این رو با عایق کردن دیوارها میتوان از هدر رفتن انرژی جلوگیری کرد.
برای عایق خارجی ساختمان روشهای مختلفی وجود دارد. با شناخت روش های مختلف میتوان بهترین روشی را انتخاب نمود که در بهینهسازی مصرف انرژی بیشترین فایده را داشته باشد. عایق خارجی ساختمان بهطور کلی یک لایه عایق حرارتی است و نماهای مختلفی از جنس سنگ، گچ و آجر هم روی آن میزنند.
کاهش منابع طبیعی مشکلاتی به دنبال دارد، از این رو ساختن هزاران خانه پایدار بسیار ضروری است. اهمیت این موضوع با توجه به اقلیم خاص ایران بیشتر می شود. اما آیا در عمل اقدامی انجام گرفته است؟ سالها قبل صحبت هایی از ساخت خانه پایدار انجام شد، اما به دلایل گوناگون ادامه پیدا نکرده است.
در موضوع تغییر الگوی مصرف انرژی برخی فکر میکنند که وقتی قیمت انرژی کم باشد، تلاشی برای بهتر شدن وضع انجام نمیشود و ساخت خانه پایدار فایدهای ندارد. از سویی گروهی دیگر ساخت خانه پایدار را یک نیاز مهم میدانند.
در ساختمانهایی که امروزه در شهرهای کشور ساخته میشوند، بهینهسازی مصرف انجام نمیشود. با این رویه هرروز مصرف انرژی بیشتر میشود که خیلی جالب نیست. اصلاح الگوی مصرف انرژی گرچه اتفاق مهم و خوبی است؛ اما بدون توجه به زیرساخت اصلی یعنی خانه پایدار و خانه دوستدار محیط زیست، موثر نیست.
برای اصلاح الگوی مصرف انرژی باید ساختمان سازی را جدی تر گرفت؛ استفاده از عایق خارجی ساختمان یکی از مهمترین تدابیری است که با آن مشکلات زیادی حل می شوند.
هوشمند نمودن سیستم مدیریت ساختمان مخصوصا در تاسیسات مرکزی، ایزوله کردن تجهیزات موتورخانه، استفاده از پنجرههای دوجداره، سیستم گرمایش و سرمایش مناسب، از مهمترین راهکارهای اصلاح الگوی مصرف و بهینهسازی مصرف هستند.
به طور کلی مصرف انرژی و نگرانی های مربوط به بهینه سازی آن در تمام جهان فراگیر شده است.
جهت رفع این معضل جهانی باید به راهکارهای مهندسی و فنی مانند عایق کاری و استفاده از عایق الاستومری روی آورد.