انکربولت مکانیکی؛ کاربرد، انواع، مزایا

انکربولت‌ مکانیکی نقش مهمی در اتصالات مکانیکی ایفا می‌کند و برای استحکام و پایداری سازه‌ها و پروژه‌های مختلف ضروری است. این اتصالات از اجزایی مانند مهره، واشر، بدنه استوانه‌ای و پیچ با نوک مخروطی تشکیل شده‌اند و انتقال بار را به صورت مکانیکی انجام می‌دهند. انکربولت‌های مکانیکی در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام برای کاربردهای خاصی در صنایع و پروژه‌های گوناگون مناسب هستند. در این مطلب، به بررسی کامل و دقیق این نوع انکر مکانیکی می‌پردازیم.

انکربولت‌های مکانیکی اجزای مهمی در ساخت و ساز هستند که برای اتصال قطعات مختلف سازه به کار می‌روند. عملکرد این انکربولت‌ها بر اساس اصول مکانیکی است. در این مطلب مزایا، معایب، نحوه عملکرد، روش‌های نصب و کاربرد انواع انکربولت‌ مکانیکی بررسی می‌شود.

انکربولت مکانیکی چیست؟

انکربولت مکانیکی، به اتصالات و اجزای ساختارها کمک میکند. پیوند مطمئن و پایدار بخش‌های گوناگون، رمز کامیابی هر سازه یا طرحی است. ناتوانی در این پیوندها می‌تواند به ناپایداری و نبود استواری کل ساختمان بینجامد، انکربولت ها به گونه کلی، به دو دسته مکانیکی و شیمیایی بخش می‌شوند. در این مقاله، کانون توجه ما بر گونه مکانیکی این مدل از اتصالات است.

انکربولت مکانیکی، ابزاری فراهم آمده از مهره، واشر، یک استوانه و پیچ با سر نوک تیز است که به سبب نقش آن در جابجایی مکانیکی سنگینی، بدین نام خوانده می‌شود. این قطعه‌ی کوچک اما حیاتی، کارکرد مهم جابجایی سنگینی میان بخش‌های گوناگون یک سازه و پیوند دادن آن‌ها به موادی مانند بتن یا سنگ را بر دوش دارد. بولت‌های مکانیکی در گونه‌های مختلفی ساخت می‌شوند که هر کدام کارکردهای ویژه خود را دارند. از این رو، پیش از فراهم کردن بولت مکانیکی، شناخت گونه‌های مختلف آن و برگزیدن گزینه درست با نگرش به نیازهای طرح بایسته است. به یاد داشته باشید که پایداری همگانی سازه و چگونگی ساخت، بی‌گمان به گزینش انکربولت استاندارد وابسته است.

انواع انکربولت مکانیکی

انکربولت مکانیکی بر اساس شیوه‌ی نصب و کارکرد، به دو دسته‌ی اصلی انکرهای مکانیکی جای‌گذاری‌شده (Cast-in) و انکرهای مکانیکی پس‌کارگذاری (Post-install) تقسیم می‌شوند.

انکربولت کار گذاشته‌ شده (Cast-in): این انکربولت ها در مرحله‌ی پیش از بتن‌ریزی کار گذاشته می‌شوند. هدف از این شیوه، ایجاد یکپارچگی بیشتر و افزایش توانایی انتقال بار است. به این شکل که ابتدا انکربولت بین دو قطعه پیوند برقرار می‌کند و سپس فرایند بتن‌ریزی انجام می‌شود تا پیوند به‌طور کامل در بتن محکم شود.

انکربولت پس‌کارگذاری (Post-install): این انکربولت ها پس از بتن‌ریزی و از راه حفره در بتن یا مصالح زیرین کار گذاشته می‌شوند. سازوکار کارکرد آن‌ها بر پایه‌ی ایجاد قفل‌شدگی مکانیکی (سامانه‌ی کلید و بست) یا ایجاد اصطکاک بین انکر و مصالح زیرین است، که از این راه نیرو و بار واردشده را منتقل می‌کنند.

کاربرد انکربولت مکانیکی

انکربولت‌های مکانیکی به دلیل استحکام و قابلیت تحمل بار بالا، اتصالات ایمن و مطمئنی را فراهم می‌کنند. به همین دلیل، کاربرد آن‌ها محدود به ساختمان‌سازی نیست و در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. در زیر به مهم‌ترین کاربردهای این نوع انکربولت اشاره می‌شود:

تاسیسات زیربنایی: برای نصب و محکم‌سازی تجهیزات مکانیکی و الکتریکی در ساختمان‌ها.
ساخت‌وساز مدرن: برای نصب سقف‌های کاذب و اتصال پنل‌های بتنی پیش‌ساخته.
صنعت و تولید: برای نصب و تثبیت ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی.
تجهیزات پزشکی: برای نصب دستگاه‌های پزشکی در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی.
ایمنی: برای نصب جان‌پناه، نرده و داربست‌های فلزی.
حمل و نقل: برای نصب و راه‌اندازی آسانسور و پله‌برقی.
بهداشت: برای نصب تجهیزات سرویس بهداشتی.
تهویه و لوله‌کشی: در سیستم‌های لوله‌کشی و کانال‌کشی.
هوانوردی: در صنعت هواپیماسازی و ساخت آشیانه هواپیما.

مزایای انکربولت مکانیکی

انکربولت‌های مکانیکی به دلیل مزایای قابل توجهی همچون تحمل بارهای سنگین، امکان استفاده فوری پس از نصب، مقرون به صرفه بودن، نیاز به عمق سوراخ کم، طول عمر بالا و دوام بیشتر در مقایسه با انکربولت‌های شیمیایی و همچنین نیاز کم به تعمیر و نگهداری، انتخابی ایده‌آل برای ایجاد اتصالات قوی و پایدار محسوب می‌شوند.

معایب انکربولت مکانیکی

برای جلوگیری از شل شدن سوراخ بست، باید در انتخاب مته دقت کرد. به کار بردن بست‌های مکانیکی در بتن‌های سست یا ترک‌دار، کارایی خوبی نخواهد داشت. اگر دور بست به درستی بسته نشود، ممکن است آب و رطوبت به درون سازه نفوذ کند. بست‌های مکانیکی شاید در برابر بارهای کششی سنگین و بلند مدت، ضعیف و کم اثر شوند.

انتخاب مناسب ترین انکربولت مکانیکی

برای انتخاب انکربولت مکانیکی مناسب، عوامل زیر را در نظر بگیرید:

شرایط محیطی: در محیط‌های خورنده از انکربولت‌های ضد زنگ استفاده کنید.
بودجه پروژه: قبل از خرید، بودجه پروژه را برآورد کنید.
بارهای وارده: انکر بولتی را انتخاب کنید که قادر به تحمل بار مورد نظر باشد.
عمق کاشت: به محدودیت‌های عمق کاشت و اندازه سوراخ توجه کنید.
جنس مصالح پایه: انکربولت را با توجه به نوع مصالح پایه انتخاب کنید.

خوردگی انکربولت ها

انکر بولت‌های مکانیکی به دلیل خوردگی شیمیایی ناشی از تماس با مواد خورنده (که منجر به زنگ‌زدگی یا اکسیداسیون می‌شود) و خوردگی ناشی از رطوبت و هوازدگی (به دلیل قرار گرفتن فلز در معرض رطوبت هوا) آسیب‌پذیر هستند. برای جلوگیری از خوردگی شیمیایی، از انکربولت‌های با پوشش مقاوم مانند فولاد ضد زنگ استفاده کنید. برای مقابله با خوردگی ناشی از رطوبت، انتخاب مواد مناسب و پوشش‌های محافظ در محیط‌های مرطوب حیاتی است.

روش نصب انکربولت مکانیکی

انکربولت مکانیکی، از نوع وصله‌های سازه‌ای است که نصبشان وابسته به سازوکار ماشینی است. شیوه کار به این ترتیب است که نخست حفره‌ای با اندازه مناسب در رویه مورد نظر ایجاد می‌گردد. گرچه در قیاس با پیچ‌های مهار شیمیایی، پاکسازی دقیق حفره اهمیت چندانی ندارد، اما زدودن غبار و ذرات اضافی پیشنهاد می‌شود تا کارایی اتصال بهینه شود. این موضوع به کاهش مخارج نصب کمک می‌رساند. سپس پیچ مهار با بهره‌گیری از ابزاری مانند چکش یا دریل درون حفره گذاشته شده و استوار می‌گردد. در پایان، با محکم کردن مهره، بخش مخروطی پیچ مهار به سوی بیرون کشیده شده و با پدیدآوردن اصطکاک، اتصال را پابرجا می‌سازد.